تلویزیون و رفتار اجتماعی

تلویزیون و رفتار اجتماعی

در جوامع امروز همه ملتها با هر نظام سياسي و اجتماعي،پيشرفته و در حال پيشرفت به مسئله آموزش و پرورش توجه دارند و نسبت به ديگر فعاليتهاي اجتماعي براي آن اهميت بيشتري قائل هستند.اين توجه بي دليل نيست و بر منطقي قوي بنياد نهاده شده است زيرا امروزه تربيت فرزندان را از مهمترين نيازهاي زندگي اجتماعي مي شناسند. در اين راستا، يكي از موضوعات بسيار مهم كه توجه بسياري از روان شناسان و متخصصان تعليم و تربيت را به خود معطوف داشته است رابطه بين رسانه ها با تعليم و تربيت و رفتارهاي اجتماعي است، احتمالاً اختلاف نظر عمده اي در باب استعداد تربيتي وسيع وسايل ارتباط جمعي (به ويژه تلويزيون) وجود ندارد.انسان امروز با آشنايي با اصول و يافته هاي علمي و استفاده از روشها،فنون و وسايل جديد كه علم و صنعت در اختيار او قرار داده است،توانسته است از ابعاد زمان و مكان به ميزان قابل ملاحظه اي بكاهد و امكان اشاعه و ترويج افكار،اطلاعات،ارزشها و نگرشهاي مطلوب را با سرعت،سهولت و قدرت غير قابل انتظاري بدست آورد.وسايل ارتباط جمعي كه يكي از فنون مذكور است مي تواند نقش عمده اي را در زمينه رشد و توسعه فراهم نموده و همچنين مشكلات فردي و اجتماعي را كه بخش عمده اي از آن ريشه در آموزش و پرورش دارد بكاهد.

رفتارهاي اجتماعي،كل رفتارهايي هستند كه هر فرد انساني به عنوان عضوي از يك گروه اجتماعي و با داشتن نقش و پايگاه رسمي يا غير رسمي از خود بروز مي دهد.به طور كلي،نظريه هاي مربوط به وسايل ارتباط جمعي در دو دسته قرار مي گيرد،دسته اي از نظريه ها مخاطب را كاملاً منفعل،كنش پذير،ساده لوح و آماده تغيير تلقي نموده اند(نظريه رسانه محور). در مقابل اين نظريه ها دسته ديگري قرار دارند كه مخاطب را كاملاً پويا،هوشمند،هدف دار و صاحب فكر،انديشه و انتخاب مي دانند.مبتني بر اين ديدگاه،وسايل ارتباط جمعي تأثير محدود دارند (نظريه مخاطب محور). نظريه هاي نيازجويي و هماهنگي شناختي از اين دسته اند.

كودكان و نوجوانان در حالي پا به مدرسه مي گذارند كه بسياري از وقت خود را صرف ديدن و شنيدن برنامه هاي وسايل ارتباط جمعي كرده اند.رسانه هاي گروهي،به ويژه تلويزيون،قوي ترين عامل اجتماعي كننده در جامعه كنوني ماست.تلويزيون به عنوان يك رسانه،مردم را از طريق پيامهاي عاطفي و نه واقعي تحت تأثير قرار مي دهد.به همين لحاظ برنامه هاي نمايشي تلويزيون موفق ترين و پر بيننده ترين برنامه هاست آنچه نظر مردم را جلب مي كند محتواي واقعي برنامه ها نيست،بلكه محتواي فردي،اجتماعي و عاطفي آن است،آنچه بيش از همه در ذهن تماشاگر مي ماند ظاهر شدن و نحوه رفتار افراد است.

در حالي كه مدارس به تأكيد خود بر فرايندهاي شناختي ادامه مي دهند تمامي يادگيريهاي دانش آموزان در خارج از محيط كلاس به خودشان مربوط مي شود.در حالي كه كاركنان مدرسه با بهره گيري از اعمال بر محتوا سعي بر آموزش ارزشهاو رفتارهاي صحيح اجتماعي دارند.فيلم سازان با فيلم هاي خود دانش آموزان را با تجاربي غوطه ور مي سازند كه غالباً با ارزشهايي كه انتظار مي رود و مدرسه آموزش مي دهد مغايرند.

معمولاً معلمان و والدين راجع به رفتار دانش آموزان و فرزندان صحبت مي كنند،اما تصور روشني از تعريف رفتار در ذهن ندارند.در بحث راجع به تعليم و تربيت نيز از رفتار فرد سخن به ميان مي آيد اما در اين زمينه هم مفهوم روشني از رفتار در نظر گرفته نمي شود.افزون بر اين،جنبه هاي مختلف رفتار كه در ابعاد اساسي شخصيت فرد منعكس مي شود از نظر دور مي مانند. جالب اين است كه مربيان و والدين يا خود فرد ميل دارند در زمينه هاي مختلف،مثل زمينه هاي شناختي،عاطفي،اجتماعي،اخلاقي و معنوي،موجبات رشد را فراهم سازند،اما در عمل اين جنبه ها مانند خود مفهوم در وضعي ابهام آميز طرح مي شوند.تفاوت رفتارها و يا جنبه هاي مختلف رفتار،بررسي ابعاد مختلف شخصيت را ايجاد مي كند.البته بايد توجه داشت كه شخصيت فرد در عين شامل واحدجنبه هاي مختلف است،از وحدت و انسجام ويژه اي برخوردار است.در واقع رفتارهاي گوناگون با يكديگر ارتباط دارند.رفتار اجتماعي جدا از رفتارشناختي نيست و رفتارشناختي در سايه رفتار معنوي و اخلاقي از انسجام و استحكام خاصي برخوردار مي شوند،انسان موجودي اجتماعي است علاقه فرد به جمع،لذت بردن فرد از زندگي اجتماعي،آشنايي با فرهنگ جامعه،ادراك و شناسايي نظام اعتقادي يا فلسفه اجتماعي جامعه،سازگاري با جمع،توافق با ديگران در حيات جمعي،همكاري با ديگران در زندگي اجتماعي،تشابه با ديگران،تبادل نظر با ديگران و … همه منعكس كننده بعد اجتماعي اشخاص است.

ادراك شهودي تمايز ميان عملكرد و يادگيري و اثرات تقويت و تنبيه مشاهده اي موجب شده است،بسياري از والدين و معلمان، نسبت به برنامه هايي كه در تلويزيون به نمايش گذاشته مي شود  نگران شوند.هر دانش آموز از كودكستان تا دبيرستان به طور تقريبي 12000 ساعت وقت صرف تماشاي تلويزيون مي كند.در تمام اين مدت تلويزيون در حال آموزش است ودانش آموزان در حال يادگيري.

تعیین وقت و اختصاص برنامه ای جه تماشای تلویزیون باعث کاهش این راندمان شده و از آسیب های پیش بینی شده جلوگیری مینماید.